Τζόρτζια Μελόνι: Η νίκη στις Ευρωπαϊκές εκλογές, η G7 και η στρατηγική της

Ανταπόκριση από την Ιταλία για την ΕΡΤ: Κρίστιαν Μαυρής

Η σαρωτική νίκη των Αδελφών της Ιταλίας της Τζόρτζια Μελόνι είναι ένα αποτέλεσμα πέρα από το αναμενόμενο. Πρόκειται για μια προσωπική επιτυχία της Ιταλίδας πρωθυπουργού, εφόσον εισπράττει 2,5 εκ. ψήφους στο όνομά της. Αν και δεν έφτασε το προσωπικό ρεκόρ του Σίλβιο Μπερλουσκόνι, ο οποίος το 1999 έλαβε 3 εκ. ψήφους, αντικειμενικά είναι μια νίκη που δικαιώνει την μέχρι τώρα γραμμή της.

Γιατί οι Ιταλοί ψήφισαν ‘Τζόρτζια Μελόνι’ στις κάλπες;
Η Μελόνι κατάφερε να πείσει τους Ιταλούς με την συνέπεια που έδειξε όσον αφορά κυρίως τα εγχώρια και τα διεθνή θέματα, μέσα σε μια πολύ δύσκολη χρονική συγκυρία, αλλά και με το λόγο της.

Από την παρουσία της σε υποβαθμισμένες περιοχές της Νάπολης, με υπόσχεση αποκατάστασής τους (κάτι που έπραξε) έως και το να φέρνει ‘τραβώντας από το μανίκι’ την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στις πλημμυρισμένες περιοχές της Εμίλια-Ρομάνια και στο παραμεθόριο νησί της Λαμπεντούζας λόγω της υψηλής μεταναστευτικής πίεσης από τη Βόρειο Αφρική, η Τζόρτζια Μελόνι περνά το μήνυμα πως είναι μια ‘παρούσα πρωθυπουργό’, η οποία ‘νοιάζεται’ για τα προβλήματα της χώρας και που ‘βάζει τα χέρια της και το πρόσωπό της’ μες στα προβλήματα.

Προφανώς παραμένουν πολλά και διάφορα προβλήματα που ταλανίζουν της Ιταλία, από τις μεταναστευτικές ροές έως το οικονομικό επίπεδο, όμως το επικοινωνιακό της στυλ έπεισε πολλούς, όπως και το ίδιο μήκος κύματος με τον Πάπα Φραγκίσκο σε κύρια θέματα όπως η οικογένεια και κατά της ιδεολογίας gender. Όπως δήλωσε στην ΕΡΤ ο καθηγητής σύγχρονης ιστορίας του πανεπιστημίου LUISS της Ρώμης, Τζιοβάνι Ορσίνα, η Τζόρτζια Μελόνι “είναι πολύ προσεκτικός άνθρωπος, δεν κάνει ποτέ βιαστικά βήματα” και “κάνει πολύ λίγα λάθη”.

Μεταφασιστικές ρίζες, αλλά οι Ιταλοί δεν ανησυχούν
Η Μελόνι περνά λοιπόν από το να θεωρείται underdog – όπως η ίδια χαρακτήρησε τον εαυτό της με το που ψηφίστηκε το 2022 – έως νικήτρια σε διάφορες εκλογικές αναμετρήσεις (εθνικές και ευρωπαϊκές εκλογές, αλλά και διάφορες τοπικές). Και το κάνει αυτό ενώ ανοιχτά δείχνει να μην αποστασιοποιείται από τις ρίζες της: το κόμμα Αδέλφια της Ιταλίας γεννιέται από τις στάχτες της Εθνικής Συμμαχίας (AN), και νωρίτερα, του μεταφασιστικού Εθνικού Κοινωνικού Κινήματος (MSI).

Παράλληλα, στην Ιταλία σπάνια χρησιμοποιείται ο όρος ‘ακροδεξιά’ όταν γίνεται αναφορά στο κόμμα Αδέλφια της Ιταλίας. Γεγονός το οποίο μπορεί να συσχετιστεί με πρόσφατη δημοσκόπηση της La Repubblica, σύμφωνα με την οποία αν και το 72% των ερωτηθέντων αισθάνεται αντιφασίστας, μόνο το 25% φοβάται πως ο φασισμός μπορεί να επανέλθει στην Ιταλία.

Σημειωτέον, η ίδια η Μελόνι, στην 100η επέτειο της δολοφονίας του Τζιάκομο Ματεότι μίλησε για τιμή “της μνήμης ενός ελεύθερου και θαρραλέου ανθρώπου που σκοτώθηκε από φασιστικούς squadristi για τις ιδέες του” και προσθέτοντας πως “η δημοκρατία μας είναι τέτοια αν βασίζεται στο σεβασμό των άλλων, στην αντιπαράθεση, στην ελευθερία και όχι στη βία, την καταπίεση, τη μισαλλοδοξία και το μίσος για τον πολιτικό αντίπαλο”.

Νέες ενδοκυβερνητικές ισορροπίες
Η καθαρή εκλογική νίκη προκάλεσε έναν μεγάλο σεισμό στην ιταλική πολιτική σκηνή.
Τα δύο πρώτα κόμματα – Αδέλφια της Ιταλίας και Δημοκρατικό Κόμμα – συγκεντρώνουν πάνω από το 52% των ψήφων σε αυτή την εκλογική αναμέτρηση, ενώ τα υπόλοιπα δεν έφτασαν ούτε το 10% έκαστος, επαναφέροντας ένα ιστορικό χαρακτηριστικό της Ιταλικής πολιτική – την επίσημη επιστροφή στο δικομματισμό 11 χρόνια από την άνω τελεία αυτής της ιστορικής περιόδου. Ένα γεγονός το οποίο συμπίπτει με την κατάρρευση του Κινήματος 5 Αστέρων του Τζουζέπε Κόντε.

Επίσης, επαναπροσδιορίζονται και οι ισορροπίες εντός του κυβερνητικού συνασπισμού. Το Φόρτσα Ιτάλια, ιστορικά το κόμμα του Σίλβιο Μπερλουσκόνι και πλέον κάτω από την ηγεσία του ΥπΕξ Αντόνιο Ταγιάνι, ανεβαίνει κατά σχεδόν 2 μονάδες σε σχέση με τη Λέγκα του Ματέο Σαλβίνι, ο άλλος κυβερνητικός εταίρος. Και εδώ φουντώνει η διαμάχη περί αλλαγής ηγεσίας αλλά και περί διωγμού του ιστορικού ιδρυτή του κόμματος, Ουμπέρτο Μπόσι, κατόπιν ανακοίνωσής του πως ψήφισε Φόρτσα Ιτάλια. Αναμένεται ένας εμφύλιος πόλεμος εντός της Λέγκα.

G7 και ηγετικός ρόλος
Η προσωπική επιτυχία της Τζόρτζια Μελόνι στις ευρωεκλογές συμβαδίζει με την άνοδο των Συντηρητικών, τους οποίους και ηγείται. Και εδώ ανοίγουν όλα τα σενάρια σχετικά με το πόσο βάρος θα μπορέσει να ασκήσει η Μελόνι – στην Ευρώπη και όχι μόνο. Η φιλο-ΝΑΤΟϊκή, -Ουκρανική και -Ισραηλινή της γραμμή, σταθερή και ουσιαστικά αμετάλλακτη από την αρχή των συγκρούσεων, σίγουρα την βοηθούν να παρουσιάζεται ως αξιόπιστος εταίρος στις σημαντικές συναντήσεις. Επιπλέον, με τις σημαντικές ήττες που υπέστησαν Μακρόν και Σολτς, η Ιταλία μπορεί να διεκδικήσει έναν ρόλο κύρους. 

Σε δήλωσή της σχετικά με το ενδεχόμενο δεύτερης θητείας της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ως πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Μελόνι απάντησε πως είναι πολύ νωρίς. Ευρύτερα γνωστή για την επιφυλακτικότητά της, η Μελόνι κράτησε εδώ και δύο χρόνια μια στενή θεσμική και διπλωματική σχέση με την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Όμως, η επιλογή του νέου προέδρου της ΕΕ δεν είναι απαραίτητα το μόνο στο νου της Ιταλίδας πρωθυπουργού.

Με τις νεες ισορροπίες να διαμορφώνονται στην Ευρώπη, και με τη σύνοδο της G7 στην Απουλία της Νότιας Ιταλίας στις 13-15 Ιουνίου, η Ιταλίδα πρωθυπουργός απολαμβάνει το ‘στεφάνι’ που της απένειμε ο Ιταλικός λαός, και τώρα αποσκοπεί σε μεγαλύτερο ηγετικό ρόλο για την Ιταλία. Αν και κρατάει κλειστά τα χαρτιά της, αναμφισβήτητα το εκλογικό αποτέλεσμα θα χρησιμεύσει στην Μελόνι ως μοχλός πίεσης.

Ευρωπαϊκή Κομισιόν δεν σημαίνει μόνο ‘προεδρία’
Όπως σημειώνει η Ιταλική εφημερίδα La Repubblica, “το να μην κλείσει κανείς στην φον ντερ Λάιεν σημαίνει ότι μπορεί να διαπραγματευτεί στη λογική ενός πακέτου, διότι – σύμφωνα με την Μελόνι – ‘στη διαπραγμάτευση υπάρχουν διάφορα θέματα που αφορούν όλους τους κορυφαίους ρόλους, τις αντιπροσωπείες των επιτρόπων και, επομένως και τον Ιταλό επίτροπο. Και αποφασίζω με ένα μόνο κριτήριο: το εθνικό συμφέρον’ ”. Σε αυτό το μήκος κύματος συμβαδίζουν και οι δηλώσεις του ΥπΕξ (και ΓΓ του Φόρτσα Ιτάλια, φανερά ενδυναμωμένο στις πρόσφατες ευρωεκλογές) Αντόνιο Ταγιάνι, ο οποίος ήδη μιλά για θέση αντιπροέδρου της Κομισιόν σε ιταλό.

Ανάμεσα στους υποψήφιους σε ένα τόσο υψηλό πόστο προκύπτει το όνομα του Ιταλού ΥπΟικ, Τζιανκάρλο Τζορτζέτι, της Λέγκα. Έτσι η Μελόνι θα πετύχαινε πολλαπλό στόχο: την προώθηση υψηλόβαθμου πολιτικού της (πλέον μειωμένης ισχύος) Λέγκα στην Ευρώπη, την αντικατάσταση του ΥπΟικ (ενδεχομένως με πολιτικό του Φόρτσα Ιτάλια) και την στρατηγική τοποθέτηση ενός πολιτικού που γνωρίζει την Ιταλική πραγματικότητα και που πολλές φορές εξέφρασε τη δυσαρέσκειά του για την ενδοκυβερνητική αντίσταση περί περικοπών των δημοσίων δαπανών.

Όμως δεν είναι όλα ρόδινα…
Η ΕΕ αναμένει το δημόσιο χρέος/ΑΕΠ της Ιταλίας το 141,7% το 2025, και η χώρα αναμένει να ληφθεί μια σοβαρή και γενναία οικονομική πολιτική. Και με γνώμονα το μότο του Μπερλουσκόνι “να μην βάλουμε τα χέρια στις τσέπες των Ιταλών”, η Μελόνι θα πρέπει προσέξει τις μελλοντικές κινήσεις της και να έχει στρατηγικά τοποθετημένους ανθρώπους που να βοηθούν να επιτευχθούν οι στόχοι της, ώστε να συνεχίσει να απολαμβάνει την ‘αγάπη’ μεγάλου μέρους των Ιταλών ψηφοφόρων.

Την επομένη των ευρωεκλογών, ο καθηγητής Ορσίνα είπε στην ΕΡΤ πως από την αρχή της θητείας πριν από το δύο χρόνια, η κυβέρνηση Μελόνι “έκλεισε τρύπες” αλλά ουσιαστικά “δεν έκανε τίποτα”, και αναρωτήθηκε για το “εάν θα μπορέσει να συνεχίσει για άλλα δύο χρόνια να μην κάνει τίποτα”. Και τόνισε πως “σε περίπτωση που η κυβέρνηση αυξήσει τους φόρους ώστε να εισέλθει στις Ευρωπαϊκές παραμέτρους, αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει ένα πρόβλημα (για την Μελόνι)”.