Οι διεθνείς κυρώσεις πίσω από τα πολλά αεροπορικά ατυχήματα στο Ιράν;

Νεκροί ανασύρθηκαν τελικά ο πρόεδρος του Ιράν Εμπραχίμ Ραΐσι, ο υπουργός Εξωτερικών Χοσεΐν Αμιραμπντολαχιάν και τα υπόλοιπα μέλη της αποστολής από τα συντρίμμια του ελικοπτέρου στο οποίο επέβαιναν.

Το ελικόπτερο Bell 212 που συνετρίβη υπό αντίξοες συνθήκες σε ορεινή και δασική περιοχή στα βορειοδυτικά της χώρας ήταν αμερικάνικης κατασκευής και επιχειρούσε επί πολλές δεκαετίες.

🇮🇷 – The very first footage of when rescue teams found Raisi’s helicopter. pic.twitter.com/Z0Tf1ESQ70

— IL Libanese (@Dal_Libano) May 21, 2024

Προς το παρόν δεν έχει διασαφηνιστεί κατά πόσο το πτητικό μέσο ήταν σωστά συντηρημένο, όμως είναι γνωστό ότι οι διεθνείς κυρώσεις στο Ιράν που χρονολογούνται από την ισλαμική επανάσταση του 1979 που ανέτρεψε τον Σάχη και στη συνέχεια λόγω του πυρηνικού του προγράμματος και της υποστήριξής του στον λεγόμενο Άξονα της Αντίστασης, δυσχεραίνουν την απόκτηση εξαρτημάτων ή ανταλλακτικών αεροσκαφών.

Εκατοντάδες αεροπορικά δυστυχήματα

Μεταξύ 1979 και 2023, το Ιράν έγινε μάρτυρας 253 αεροπορικών δυστυχημάτων που στοίχισαν 3.335 ζωές, σύμφωνα με το Γραφείο Αρχείων Αεροπορικών Ατυχημάτων, με έδρα τη Γενεύη.

Λίγο μετά την ισλαμική επανάσταση του 1979, ο αεροπορικός τομέας του Ιράν επλήγη ιδιαίτερα, αφού κεντρική θέση των κυρώσεων των ΗΠΑ ήταν η απαγόρευση αποστολής στο Ιράν οποιουδήποτε αεροπλάνου ή εξοπλισμού αεροσκαφών που έχει κατασκευαστεί με περισσότερο από 10 τοις εκατό αμερικανικά ανταλλακτικά. Αυτό ουσιαστικά εκμηδένισε τις προοπτικές του Ιράν να αγοράσει νέα δυτικά αεροπλάνα ή ελικόπτερα και παράλληλα κατέστησε πολύ δύσκολο για την Τεχεράνη να προμηθευτεί ανταλλακτικά που χρειάζεται για τη συντήρηση του γερασμένου στόλου της. Ορισμένα ρωσικά αεροσκάφη που χρησιμοποιεί η ιρανική αεροπορία εξαρτώνται επίσης από αμερικάνικα ανταλλακτικά, επομένως η προμήθεια ακόμη και αυτών είναι δύσκολη για το Ιράν, παρά τους στενούς δεσμούς μεταξύ Τεχεράνης και Μόσχας.

Σύμφωνα με το Ινστιτούτο για την Εγγύς Ανατολή, με έδρα στην Ουάσιγκτον, τον Απρίλιο του 2019, 23 ιρανικές αεροπορικές εταιρείες χρησιμοποιούσαν 156 αεροπλάνα από τα συνολικά 300 διαθέσιμα στη χώρα, υποδηλώνοντας ότι σχεδόν τα μισά αεροσκάφη δεν μπορούσαν να πετάξουν λόγω έλλειψης ανταλλακτικών.

Επιπλέον, τα αεροσκάφη δεν μπορούν να σταλούν στο εξωτερικό για επισκευή και πρέπει να επισκευαστούν τοπικά, με περιορισμένο έμπειρο ανθρώπινο δυναμικό. Αυτή η κατάσταση είχε αντίκτυπο και στις τιμές των αεροπορικών εισιτηρίων, αυξάνοντας την οικονομική πίεση στις μικρότερες αεροπορικές εταιρείες.

Μετά την πυρηνική συμφωνία του 2015 του Ιράν με τη Δύση, βάσει της οποίας η Τεχεράνη συμφώνησε να σταματήσει την παραγωγή υλικών που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την κατασκευή πυρηνικών όπλων, σε αντάλλαγμα, μεταξύ άλλων, την ελάφρυνση των κυρώσεων στον τομέα των αερομεταφορών, οι ιρανικές αεροπορικές εταιρείες προχώρησαν σε σημαντικές παραγγελίες αγοράς περίπου 200 αεροσκαφών από ξένους κατασκευαστές, όπως η Airbus και η Boeing.

Ωστόσο, υπό τον πρώην πρόεδρο Τραμπ οι ΗΠΑ αποχώρησαν από τη συμφωνία για τα πυρηνικά το 2018 και οι κυρώσεις επιβλήθηκαν εκ νέου. Η σύντομη περίοδος άρσης των κυρώσεων δεν είχε σημαντικό αντίκτυπο στον αεροπορικό στόλο του Ιράν, αφού σε αυτό το διάστημα κατάφεραν να παραδοθούν μόλις τρία αεροσκάφη Airbus και 13 μικρότερα τύπου ATR, πριν ο Τραμπ επιβάλει και πάλι κυρώσεις.

Πηγή: Al Jazeera