Κολομβία: Ξεκινούν οι εργασίες για την εξερεύνηση του «αγίου δισκοπότηρου» των ναυαγίων

Οι κολομβιανές αρχές ανακοίνωσαν ότι ξεκινούν οι εργασίες για την εξερεύνηση αρχικά του ναυαγίου της ισπανικής γαλέρας Σαν Χοσέ, η οποία βυθίστηκε στην Καραϊβική Θάλασσα από το βρετανικό ναυτικό το 1708 στα ανοιχτά της πόλης Καρταχένα και θεωρείται το  «άγιο δισκοπότηρο» των ναυαγίων, εξαιτίας του αμύθητου θησαυρού που φέρεται να μετέφερε με προορισμό την Ισπανία.

🌊⚓️ The San Jose shipwreck, discovered in depths exceeding 600 meters, recently unveiled a mesmerizing cache of gold and emeralds valued at billions. 🚢💎 Sunk in 1708, this historical find adds a wealth of insight to the mysteries of the deep! 💰 #SanJoseShipwreck pic.twitter.com/1H5dMjOUHn

— gabriel coconate (@gabrielcoconate) December 20, 2023

Η ακριβής τοποθεσία του ναυαγίου παραμένει κρατικό μυστικό στην Κολομβία εξαιτίας του φόβου για πιθανή λεηλασία του πολύτιμου φορτίου, αν και το βάθος όπου βρίσκεται – 600 μ. – θεωρείται απαγορευτικό για δύτες.  

Πέρα από τις καθαυτό αναρίθμητες δυσκολίες του εγχειρήματος, οι προσπάθειες για την ανάκτηση του πλοίου και του πολύτιμου φορτίου του είχαν παγώσει λόγω περίπλοκων διεθνών νομικών διαφορών, στις οποίες εμπλέκονται η Κολομβία, η Ισπανία, κοινότητες ιθαγενών στη Βολιβία, ακόμη και μια αμερικανική εταιρεία ερευνών και διάσωσης. Όλα αυτά τα μέρη διεκδικούν το ναυάγιο και τον θησαυρό, που σύμφωνα με μετριοπαθείς υπολογισμούς η αξία του ξεπερνά τα 17 δισ. δολάρια.

Οι διαφωνίες προκύπτουν βάσει ερμηνειών της ιδιοκτησίας του βυθισμένου σκάφους και του θησαυρού, αφού μεν το ναυάγιο βρέθηκε στα κολομβιανά ύδατα, όμως η Ισπανία υποστηρίζει ότι το Σαν Χοσέ αποτελούσε τμήμα της ισπανικής αρμάδας και είχε αναχωρήσει από λιμάνι της της ισπανικής αυτοκρατορίας με κατεύθυνση άλλο λιμάνι της ισπανικής αυτοκρατορίας. Από την πλευρά τους, διάφορες κοινότητες ιθαγενών στη Βολιβία έχουν συσπειρωθεί αξιώνοντας μερίδιο από τον τυχόν πλούτο που θα αποκαλυφθεί, υποστηρίζοντας ότι οι πρόγονοί τους ήταν στην πραγματικότητα εκείνοι που εξόρυξαν το ασήμι και τον χρυσό που αποτελούν τη βάση του θησαυρού. Επίσης, η εταιρεία ερευνών και διάσωσης Sea Search Armada (SSA), με έδρα τις ΗΠΑ, ισχυρίζεται ότι πρώτη εντόπισε το 1981 την περιοχή όπου βυθίστηκε το Σαν Χοσέ και αφού προχώρησε σε συμφωνία με την Κολομβία για την κατανομή των κερδών, στη συνέχεια αμερικανικό δικαστήριο κήρυξε τη γαλέρα ιδιοκτησία του κολομβιανού κράτους.

Colombia and Spain Dispute Over the San Jose Galleon Shipwreck https://t.co/23KHB7BjpY pic.twitter.com/e8CHKH8YX3

— ColombiaOne (@Co1ombia) March 8, 2024

Για την έναρξη των εργασιών εξερεύνησης του ναυαγίου, η διευθύντρια του Κολομβιανού Ινστιτούτου Ανθρωπολογίας και Ιστορίας Αλίνα Καϊσέδο τόνισε «Υπήρχε αυτή η επιμονή να εξετάζεται το θέμα της γαλέρας μόνο ως προς τον θησαυρό. Θέλουμε να γυρίσουμε σελίδα σε αυτό, καθώς δεν σκεφτόμαστε τον θησαυρό. Σκεφτόμαστε πώς να έχουμε πρόσβαση στις ιστορικές και αρχαιολογικές πληροφορίες του χώρου».

Οι ιστορικοί ευελπιστούν ότι το ναυάγιο θα μπορούσε να βοηθήσει στην αποκάλυψη πολλών στοιχείων για την τεχνολογία και τη ναυπηγική της εποχής που η ισπανική αυτοκρατορία βρισκόταν στο απόγειο της ισχύος της, καθώς και πολλές αλληλοκαλυπτόμενες απόψεις της ιστορίας της Ευρώπης και της Λατινικής Αμερικής, με τελικό στόχο να ανασυρθεί από το βυθό και να εκτίθεται σε ένα ειδικά κατασκευασμένο μουσείο.

Όμως και από τεχνική άποψη αποτελεί μια εξαιρετικά περίπλοκη προσπάθεια. «Το περιεχόμενο ποικίλει και δεν έχουμε ιδέα πώς θα αντιδράσουν τα υπολείμματα όταν έρθουν σε επαφή με το οξυγόνο», σημείωσε η Καϊσέδο. Το τι ακριβώς μπορεί να διασωθεί από το ναυάγιο θα εξαρτηθεί από πολλούς παράγοντες: τα θαλάσσια ρεύματα, τη θερμοκρασία των υδάτων, τον τύπο λάσπης στην οποία βυθίζεται το ναυάγιο, ακόμη και από τα πλάσματα που ζουν τώρα εκεί.       

Η πιο κοντινή περίπτωση σύμφωνα με τους ειδικούς είναι το ναυάγιο του Μέρι Ρόουζ, της ναυαρχίδας του στόλου του Ερρίκου Η΄, που βυθίστηκε το 1545 κατά τη διάρκεια μάχης με τον γαλλικό στόλο στα ανοιχτά του Πόρτσμουθ.

Τα συντρίμμια αυτού του σκάφους του 16ου αιώνα εξερευνήθηκαν από εκατοντάδες δύτες – πολλοί εθελοντές – για μια δεκαετία, προτού τελικά το ναυάγιο ανασυρθεί προσεκτικά στην επιφάνεια το 1982 και να τοποθετηθεί σε ειδικά διαμορφωμένο μουσείο, που κόστισε περίπου 40 εκατ. ευρώ.

Ελάχιστα πλοία όπως το Σαν Χοσέ έχουν ποτέ ανακτηθεί και κανένα δεν έχει διασωθεί ποτέ από ζεστά τροπικά νερά.

«Αυτό από μόνο του είναι μια τεράστια πρόκληση και κατά κάποιο τρόπο, είμαστε πρωτοπόροι», κατέληξε η Καϊσέδο, που διευκρίνισε ότι στην πρώτη φάση της εξερεύνησης δεν προβλέπονται παράλληλες αρχαιολογικές έρευνες στο χώρο του ναυαγίου.

Πηγές: BBC, The Guardian