Γιώργος Λεωτσάκος: Πέθανε ο κορυφαίος μουσικολόγος

Απεβίωσε σε ηλικία 89 ετών ο Γιώργος Λεωτσάκος, κορυφαίος μουσικολόγος, διεθνούς εμβέλειας, κριτικός μουσικής, πρωτοπόρος και πρόμαχος στην έρευνα της Έντεχνης Ελληνικής Μουσικής (ΕΕΜ), πολύ πριν ιδρυθούν τα Τμήματα Μουσικών Σπουδών των Ελληνικών Πανεπιστημίων.

Την απώλεια του Γιώργου Λεωτσάκου ανακοίνωσε το Διοικητικό Συμβούλιο του Σωματείου Ελλήνων Κριτικών Μουσικής, Θεάτρου και Χορού, του οποίου υπήρξε ιδρυτικό μέλος.

Η κηδεία του και η αποτέφρωση της σορού του Γιώργου Λεωτσάκου θα πραγματοποιηθούν το Σάββατο 17 Αυγούστου, ώρα 11.00 π.μ., στη Ριτσώνα.

«Η απώλεια του Γιώργου Λεωτσάκου αποτελεί απώλεια για την ίδια την ελληνική μουσική και για τον ελληνικό πολιτισμό γενικότερα», τονίζει το Διοικητικό Συμβούλιο του Σωματείου Ελλήνων Κριτικών Μουσικής, Θεάτρου και Χορού.

Παράλληλα εκφράζονται «τα ειλικρινή μας συλλυπητήρια στην αγαπημένη του σύζυγο Μαρίνα και τους οικείους του», ενώ γίνεται ειδική αναφορά στο έργο του.

Ποιος ήταν ο Γιώργος Λεωτσάκος

Όπως σημειώνεται στη συλλυπητήρια ανακοίνωση, ο Γιώργος Λεωτσάκος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1935. Το 1952 πέρασε στη δημοσιογραφία. Ταυτόχρονα σπούδαζε θεωρητικά με τον συνθέτη Κωνσταντίνο Κυδωνιάτη. Το 1964 έλαβε δίπλωμα αντιστίξεως και φούγκας από το Ελληνικό Ωδείο. Κατόπιν υπήρξε αυτοδίδακτος. Ως μουσικοκριτικός κάλυψε όλο σχεδόν το φάσμα του αθηναϊκού Τύπου, από το 1959 έως τον Μάρτιο του 2021 – τότε σταμάτησε λόγω πανδημίας. Εργάστηκε στις εφημερίδες Η Καθημερινή, Μεσημβρινή (1959-1965), Τα Νέα, Το Βήμα (1965-1979), Πρωινή (1979-1980), Ελεύθερη Γνώμη (1983-1985), Πρώτη (1986-1989), Επικαιρότητα, στο εβδομαδιαίο 6 Ημέρες της Ημερησίας (1999-2002), στο Εξπρές (2003-2013) και στο ηλεκτρονικό περιοδικό κριτικής μουσικής, θεάτρου, χορού και εικαστικών τεχνών Critics΄ Point (2013-2020).

Το 1981 υπήρξε ο πρώτος μουσικολόγος του κόσμου που επισκέφθηκε την τότε απομονωμένη σοσιαλιστική Αλβανία, γνωρίζοντας σε βάθος το ιδιόμορφο και εντυπωσιακά αποδοτικό σύστημα της μουσικής ζωής, παιδείας και παραγωγής. Ερευνητικό υλικό του για την ΕΕΜ δημοσίευσε στην εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Larousse-Britannica, στο Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, αλλά και, κυρίως, στην παγκοσμίου κύρους αγγλική μουσική εγκυκλοπαίδεια Grove. Επίσης συμμετείχε στην αγγλόφωνη αλβανική έκδοση Biographical Dictionαry of Balkan Composers, παρουσιάζοντας Έλληνες συνθέτες.

Κυριότερα έργα του είναι τα Αλβανική Μουσική (Αθήνα 1985, εκτός εμπορίου)· Λύχνος υπό τον μόδιον, Έργα Ελλήνων συνθετών για πιάνο 1847-1908 (ΠΕΚ 1999)· Παύλος Καρρέρ, Απομνημονεύματα και Εργογραφία (Μουσείο Μπενάκη, 2003)· Σπύρος Σαμάρας (1861-1917), Ο Μεγάλος Αδικημένος της Έντεχνης Ελληνικής Μουσικής, Δοκιμή βιογραφίας (Μουσείο Μπενάκη, 2013). Επίσης, υπό τον γενικό τίτλο «Μουσικολογικά Ιχνηλατήματα», έχει δημοσιεύσει σε ελληνικά μουσικολογικά περιοδικά 25 περίπου εκτενέστατα μελετήματα πάνω σε διαφόρους Έλληνες συνθέτες.

Ανάμεσα στις μεταφράσεις του ιδιαίτερη θέση κατέχουν οι παρακάτω: Αrmand Lanou, Καλημέρα, κύριε Ζολά (Γ. Φέξης, 1961)· Simon Vestdijk, Ελ Γκρέκο, Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (Άλβα, 1965)· Yasunari Kawabata, Η χώρα του χιονιού (Κέδρος, 1968)· Nguyen Du, Η κόρη με τα ξεσκισμένα σπλάχνα (Κέδρος, 1969)· Émile Vuillermoz, Ιστορία της Μουσικής, 2 τόμοι (Υποδομή, 1980-1981)· Βenvenuto Cellini, Η ζωή του Μπενβενούτο Τσελλίνι, Φλωρεντινού, ιστορημένη από τον ίδιο (Άγρα, 1994).

Τελευταία του συγγραφική εργασία αποτελεί η μελέτη αφιερωμένη στο έργο του Σπύρου Σαμάρα, Αναλύσεις Σκηνικών Έργων, Α’ και Β’ τόμος (24 γράμματα, 2024).

Τα συλλυπητήρια της εξέφρασε η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη τονίζοντας πως «η απώλεια του Γιώργου Λεωτσάκου κλείνει μια δημιουργική ζωή δεκαετιών, αφιερωμένη στη διάσωση και την ανάδειξη της ελληνικής έντεχνης μουσικής».

Ποιος ήταν ο Γιώργος Λεωτσάκος

«Η απώλεια του Γιώργου Λεωτσάκου κλείνει μια δημιουργική ζωή δεκαετιών, αφιερωμένη στη διάσωση και την ανάδειξη της ελληνικής έντεχνης μουσικής.

Ο Γιώργος Λεωτσάκος συνδύασε αρμονικά, στην πολύχρονη πορεία του, την υψηλού επιπέδου κριτική στον Τύπο και την παρουσία στο ραδιόφωνο με την ακάματη μελέτη της μουσικής. Αφιερώθηκε επί δεκαετίες στην ανεύρεση και την καταλογογράφηση χαμένων ή διασκορπισμένων έργων Ελλήνων συνθετών, συγκεντρώνοντας ένα πολύτιμο υλικό, αλλά και με την τεκμηρίωση της ελληνικής μουσικής και την επανατοποθέτησή της στο εκάστοτε ιστορικό και κοινωνικό της συγκείμενο.

Ο Γιώργος Λεωτσάκος μας καταλείπει ένα ογκωδέστατο συγγραφικό έργο, αποτελούμενο από δεκάδες μονογραφίες, καταγραφές μαρτυριών και εκατοντάδες κριτικές και εγκυκλοπαιδικά λήμματα, το οποίο αποτελεί αναντικατάστατη πηγή για την ιστορία της νεότερης μουσικής μας. Μας αφήνει, όμως, και ένα υπόδειγμα συστηματικής και εμβριθούς ενασχόλησης με την Τέχνη, καθόλα άξιο να βρει μιμητές.

Στην οικογένειά του και τους φίλους του απευθύνω ειλικρινή συλλυπητήρια».

Ποιος ήταν ο Γιώργος Λεωτσάκος

Τα συλλυπητήριά του εξέφρασε μέσω ανακοίνωσης και το Γραφείο Τύπου της ΚΕ του ΚΚΕ.

«Το ΚΚΕ με μεγάλη συγκίνηση και σεβασμό αποχαιρετά τον κορυφαίο μουσικολόγο και κριτικό μουσικής Γιώργο Λεωτσάκο, έναν πρωτοπόρο και πρωτεργάτη ερευνητή της Έντεχνης Ελληνικής Μουσικής με διεθνή αναγνώριση. Ως δημιουργικό πνεύμα, ο βαθιά και πολύπλευρα καλλιεργημένος αυτός άνθρωπος μας αφήνει μια πολύτιμη παρακαταθήκη που, μαζί με την πλούσια αρθρογραφία του επί 60 χρόνια στον αθηναϊκό τύπο, περιλαμβάνει πολλές μελέτες σε περιοδικά, ένα σοβαρό μεταφραστικό έργο και μια σημαντικότατη εργογραφία, καρπό των πολύχρονων ερευνών του στο έργο των Ελλήνων κυρίως μουσουργών.

Ένα από τα σπουδαιότερα επιτεύγματά του αποτελεί το γεγονός ότι πρώτος αυτός ανακάλυψε, μελέτησε και δημοσίευσε επιστημονική μελέτη για την Επτανησιακή Σχολή. Υπήρξε ακόμη ο πρώτος διεθνώς μουσικολόγος που επισκέφτηκε τη σοσιαλιστική Αλβανία για να μελετήσει από κοντά το ιδιαίτερο και εξαιρετικά αποτελεσματικό σύστημα μουσικής παιδείας και παραγωγής αυτής της χώρας.

Εκφράζουμε τα συλλυπητήριά μας στην οικογένεια και τους οικείους του».

Ποιος ήταν ο Γιώργος Λεωτσάκος

Τα συλλυπητήριά της εξέφρασε μέσω ανακοίνωσης και το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΣΗΕΑ.

«Το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΣΗΕΑ με θλίψη ανακοινώνει τον θάνατο του παλαίμαχου δημοσιογράφου και διεθνούς φήμης μουσικολόγου και μουσικοκριτικού Γιώργου Λεωτσάκου, ο οποίος απεβίωσε σε ηλικία 89 ετών.

Ο Γιώργος Λεωτσάκος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1935. Γιος του αείμνηστου αστυνομικού και δικαστικού συντάκτη Σπύρου Λεωτσάκου, ξεκίνησε την ενασχόλησή του με τη δημοσιογραφία σε νεαρή ηλικία, ενώ παράλληλα σπούδαζε θεωρία της μουσικής, αποκτώντας, μετέπειτα, δίπλωμα Ανωτάτων Θεωρητικών από το Ελληνικό Ωδείο.

Πρώτος σταθμός στη δημοσιογραφική του πορεία υπήρξε, το 1953, η εφημερίδα «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ», στην οποία αρχικά απασχολήθηκε ως πολιτιστικός συντάκτης και μεταφραστής, καθώς ήταν πολύγλωσσος και μιλούσε Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά και Ιταλικά και στη συνέχεια ως μουσικοκριτικός. Το 1962 ξεκίνησε η συνεργασία του με την εφημερίδα «ΜΕΣΗΜΒΡΙΝΗ», ενώ το έτος 1965 σηματοδότησε την αρχή της δεκαετούς του πορείας στην εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ». Το 1975 μεταπήδησε στο «ΒΗΜΑ» έως το 1979 και ακολούθησε η «ΠΡΩΙΝΗ», η «ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΓΝΏΜΗ», η «ΠΡΩΤΗ» και η «ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ».

Η απόλυτη κατάρτισή του στον τομέα της μουσικής τον καθιέρωσε ως έναν από τους κορυφαίους μουσικοκριτικούς, ιστορικούς και ερευνητές της Ιστορίας της Έντεχνης Νεοελληνικής Μουσικής. Κατά τη διάρκεια της μακράς του σταδιοδρομίας, εργάστηκε στο Τρίτο και στο Πρώτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, διετέλεσε Ειδικός Καλλιτεχνικός Σύμβουλος του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, αρθρογράφησε στον περιοδικό Τύπο και υπήρξε ένας εκ των συντελεστών εγχώριων και ξένων εγκυκλοπαιδειών και λεξικών, στον τομέα της μουσικής λημματογραφίας.

Μαχητικός και πολυπράγμων, ευρυμαθής και κοινωνικά ευαίσθητος, ο Γιώργος Λεωτσάκος ανέπτυξε έντονη συνδικαλιστική δράση και διετέλεσε μέλος του Πειθαρχικού Συμβουλίου της ΕΣΗΕΑ κατά το διάστημα 1975-1980. Το Διοικητικό Συμβούλιο της Ενώσεως συλλυπείται τους οικείους του και αποχαιρετά τον βετεράνο της μουσικοκριτικής και κορυφαίο στον τομέα του συνάδελφο».