Βασικά στοιχεία οργάνωσης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

Οι βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου μπορούν να αναλαμβάνουν διάφορους ρόλους και να συμμετέχουν σε διάφορες επίσημες ή άτυπες ομάδες στο Κοινοβούλιο που επηρεάζουν το έργο του Κοινοβουλίου.

Ο/Η Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

Ο/Η Πρόεδρος εκλέγεται για δυόμιση χρόνια, δηλαδή για μισή νομοθετική περίοδο, με δυνατότητα ανανέωσης. Εκπροσωπεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προς τα έξω και στις σχέσεις του με τα άλλα θεσμικά όργανα της ΕΕ.

Ο/Η Πρόεδρος διευθύνει τις εργασίες του Κοινοβουλίου και των οργάνων του καθώς και τις συζητήσεις στην ολομέλεια και διασφαλίζει την τήρηση του Κανονισμού του Κοινοβουλίου.

Κατά την έναρξη κάθε συνεδρίασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ο/η Πρόεδρος του Κοινοβουλίου εκφράζει την άποψη και τις ανησυχίες του Κοινοβουλίου για τα σημεία της ημερήσιας διάταξης και άλλα θέματα.

Μετά την έγκριση του προϋπολογισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το Κοινοβούλιο, ο/η Πρόεδρος τον υπογράφει, καθιστώντας τον εκτελεστό. Ο/Η Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, από κοινού με τον/την Πρόεδρο του Συμβουλίου, υπογράφει όλες τις νομοθετικές πράξεις που εκδίδονται με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία.

Οι βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

Πώς εκλέγονται οι ευρωβουλευτές;

Από το 1979, οι ευρωβουλευτές εκλέγονται με άμεση καθολική ψηφοφορία για πενταετή θητεία.

Κάθε χώρα αποφασίζει για την δική της εκλογική της διαδικασία, αλλά όλα τα εκλογικά συστήματα πρέπει να βασίζονται στην αρχή της αναλογικής εκπροσώπησης. Αυτό σημαίνει ότι ο αριθμός των ευρωβουλευτών που εκλέγονται από ένα πολιτικό κόμμα είναι ανάλογος με τον συνολικό αριθμό των ψήφων που λαμβάνει.

Οι επόμενες ευρωπαϊκές εκλογές θα διεξαχθούν στις 6-9 Ιουνίου. Συνολικά θα εκλεγούν 720 ευρωβουλευτές, 15 περισσότεροι σε σύγκριση με τις προηγούμενες.

Τι κάνουν οι ευρωβουλευτές;

Οι ευρωβουλευτές εκπροσωπούν τα συμφέροντα των πολιτών της ΕΕ. Διαδραματίζουν κομβικό ρόλο στη διαμόρφωση της νομοθεσίας της ΕΕ, καθώς τροποποιούν και ψηφίζουν προτάσεις κανόνων που υποβάλλει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και διαπραγματεύονται την τελική μορφή της νομοθεσίας με το Συμβούλιο, στο οποίο εκπροσωπούνται οι εθνικές κυβερνήσεις της ΕΕ. Μπορούν επίσης να καλέσουν την Επιτροπή να προτείνει νομοθεσία και να πάρει θέση επί συγκεκριμένων ζητημάτων, εγκρίνοντας ψηφίσματα.

Εκτός από το νομοθετικό τους έργο, οι ευρωβουλευτές:

• Επιβλέπουν το έργο της Επιτροπής και άλλων θεσμικών οργάνων της ΕΕ
• Ελέγχουν την εφαρμογή των πολιτικών της ΕΕ
• Αποφασίζουν για τον ετήσιο προϋπολογισμό μαζί με το Συμβούλιο και παρακολουθούν την αξιοποίηση των κονδυλίων της ΕΕ
• Ψηφίζουν για να εκλέξουν τον/την Πρόεδρο της Επιτροπής και εγκρίνουν το Σώμα των Επιτρόπων στο σύνολό του
• Έχουν το δικαίωμα να παύσουν την Επιτροπή από τα καθήκοντά της.

Όσον αφορά τη διαγωγή τους, οι ευρωβουλευτές πρέπει να ακολουθούν συγκεκριμένους κανόνες δεοντολογίας και διαφάνειας.

Πώς κατανέμονται οι έδρες;

Ο αριθμός των ευρωβουλευτών που εκλέγονται από κάθε χώρα της ΕΕ συμφωνείται πριν από κάθε εκλογές και βασίζεται στην αρχή της φθίνουσας αναλογικότητας, που σημαίνει ότι κάθε ευρωβουλευτής από μια μεγαλύτερη χώρα αντιπροσωπεύει περισσότερους ανθρώπους από έναν ευρωβουλευτή από μια μικρότερη.

Οι ευρωβουλευτές οργανώνονται με βάση την πολιτική τους συγγένεια και όχι την εθνικότητα, εντασσόμενοι σε ευρωπαϊκές πολιτικές ομάδες που έχουν εκπροσώπους από πολλές χώρες. Δείτε τον αριθμό των ευρωβουλευτών ανά χώρα και ανά πολιτική ομάδα.

Τον Φεβρουάριο του 2024, περίπου το 40% των ευρωβουλευτών ήταν γυναίκες. Μάθετε περισσότερα στο γράφημά μας για τις γυναίκες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Οι πολιτικές ομάδες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

Οι βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου χωρίζονται σε πολιτικές ομάδες δεν οργανώνονται με βάση την εθνικότητά τους αλλά με βάση την πολιτική τους τοποθέτηση. Σήμερα υπάρχουν 7 πολιτικές ομάδες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Για να σχηματιστεί μια πολιτική ομάδα απαιτούνται τουλάχιστον 23 βουλευτές που πρέπει να εκπροσωπούν τουλάχιστον το ένα τέταρτο του συνόλου των κρατών μελών. Απαγορεύεται η ένταξη σε περισσότερες από μία πολιτικές ομάδες.

Ορισμένοι βουλευτές δεν ανήκουν σε καμία πολιτική ομάδα και στην περίπτωση αυτή ανήκουν στους μη εγγεγραμμένους βουλευτές.

Οι Επιτροπές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

Για την προετοιμασία των εργασιών της ολομέλειας του Κοινοβουλίου, οι βουλευτές κατανέμονται σε μόνιμες επιτροπές, καθεμία από τις οποίες εξειδικεύεται σε συγκεκριμένους τομείς. Υπάρχουν 20 κοινοβουλευτικές επιτροπές. Διαθέτουν από 25 ως 88 βουλευτές η καθεμιά, καθώς και πρόεδρο, προεδρείο και γραμματεία. Η πολιτική τους σύνθεση αντικατοπτρίζει εκείνη της ολομέλειας.

Οι επιτροπές καταρτίζουν, τροποποιούν και εγκρίνουν νομοθετικές προτάσεις και εκθέσεις πρωτοβουλίας. Εξετάζουν προτάσεις της Επιτροπής και του Συμβουλίου και, αν χρειαστεί, συντάσσουν εκθέσεις και τις υποβάλλουν στην ολομέλεια.

Το Κοινοβούλιο μπορεί επίσης να συστήνει προσωρινές επιτροπές για ειδικά ζητήματα και εξεταστικές επιτροπές για τη διερεύνηση παραβάσεων ή περιπτώσεων κακής εφαρμογής του κοινοτικού δικαίου.

Οι Αντιπροσωπείες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

Οι αντιπροσωπείες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι επίσημες ομάδες βουλευτών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που διατηρούν και εμβαθύνουν τις σχέσεις του ΕΚ με κοινοβούλια, περιφέρειες και οργανισμούς τρίτων χωρών.

Κατ’ αυτόν τον τρόπο, λειτουργούν ως ο πρωταρχικός σύνδεσμος του Κοινοβουλίου με άλλα νομοθετικά όργανα, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό.

Σε συνεργασία με τις επιτροπές του και τους βουλευτές του ΕΚ, που στηρίζουν τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα πέραν των συνόρων της ΕΕ, οι αντιπροσωπείες ενισχύουν τις θέσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Ασκώντας κοινοβουλευτική διπλωματία μέσω τακτικών συζητήσεων, προωθούν επίσης την ΕΕ εν γένει και ενθαρρύνουν τους εταίρους τους να σεβαστούν τις αξίες και τα συμφέροντα της Ένωσης.

Υπάρχουν αρκετά είδη αντιπροσωπειών: αντιπροσωπείες σε επίσημες διακοινοβουλευτικές επιτροπές, αντιπροσωπείες σε πολυμερείς κοινοβουλευτικές συνελεύσεις και αντιπροσωπείες για τις σχέσεις με άλλη χώρα ή ομάδα χωρών.